----
W tym roku obchodzimy 100 rocznicę Bitwy Warszawskiej. Bitwy, która na zawsze zmieniła losy świata. Edgar Vincent wicehrabia d`Abernon, który pełniąc funkcję ambasadora brytyjskiego w Berlinie stał na czele francusko-brytyjskiej misji przybyłej do Warszawy 25 lipca 1920 r., określił Bitwę Warszawską w napisanej przez siebie książce „osiemnastą decydującą bitwą w dziejach świata”.
Otóż lord d’Abernon używając tego terminu oparł się na XIX w. dziele Edwarda Shepherd Creasy „The Fifteen Decisive Battles of the World”, który sporządził następującą listę bitew:
1. Pod Maratonem (490 r. przed Chr.)
2. Pod Syrakuzami (413 r. przed Chr.)
3. Pod Arbelą (331 r. przed Chr.)
4. Pod Metaurusem (207 r. przed Chr.)
5. W Lesie Teutoburskim (9 r.)
6. Pod Châlons (451 r.)
7. Pod Tours (732 r.)
8. Pod Hastings (1066 r.
9. Pod Orleanem (1429 r.)
10. Hiszpańska Armada (1588 r.)
11. Pod Blenheim (1704 r.
12. Pod Połtawą (1709 r.)
13. Pod Saratogą (1777 r.)
14. Pod Valmy (1792 r.)
15. Pod Waterloo (1815 r.)
W dalszych wydaniach książki, już po śmierci Creasy`ego, dodano kolejne bitwy:
16. Pod Sedanem (1870 r.)
17. Bitwa nad Marną (1918 r.)
Lord d`Abernon do listy dodał:
18. Bitwę Warszawską z 1920 r.
Od 14 lutego 1919 r. rozpoczęła się tzw. niewypowiedziana wojna polsko-rosyjska, kiedy to w rejonie miasteczka Mosty nad Niemnem nawiązano pierwszy kontakt bojowy z oddziałami Armii Czerwonej. Zamiarem obu stron było przejęcie kontroli nad obszarem opuszczanym przez wojska niemieckie Naczelnego Dowódcy Wojsk na Wschodzie (Ober-Ost). Strona polska występując w obronie obszarów kresowych, wysuwała racje historyczne, kulturowe i etniczne, gdyż sporne terytoria w przeważającej części zamieszkiwali Polacy. Działania bojowe poprzedziły jeszcze rokowania polsko-ukraińskie, zakończone w dniu 21 kwietnia 1920 r. układem politycznym i konwencją wojskową, z przywódcą Ukrainy – atamanem Semenem Petlurą, który zgodził się na polskie roszczenia terytorialne na wschód po rzekę Zbrucz. Podjęte decyzje polityczne zapoczątkowały wielkie operacje polskie na wschodzie, które w historii są znane jako „wyprawa kijowska”. Armia Czerwona, znajdująca się dotąd w odwrocie po przeprowadzonej reorganizacji wzmocniła siłę uderzeniową swoich wojsk i od dnia 29 maja 1920 r. przeszła do kontruderzenia na Ukrainie, a następnie na całym polsko-rosyjskim froncie. Szczególnie Polakom dała się we znaki Armia Konna Siemiona Budionnego, która 5 czerwca po przełamaniu frontu polskiego doprowadziła do generalnego odwrotu wojsk polskich. Konnica S. Budionnego została zatrzymana dopiero w bitwie pod Brodami w dniach 29 lipca do 2 sierpnia 1920 r. Wojska Frontu Północnego pod dowództwem Michaiła Tuchaczewskiego parły zaś na Warszawę z myślą przewodnią przeniesienia rewolucji na Zachód przez terytorium Polski. Rozciągnięte wojska bolszewickie podjęły próbę forsowania Wisły pod Włocławkiem oraz w Płocku, by starym rosyjskim zwyczajem zaatakować Warszawę od Zachodu. W dniu 12 sierpnia siły rosyjskie na głównym, tj. warszawsko-modlińskim kierunku działań, liczyły 19 dywizji strzelców, 2 brygady strzelców, 2 dywizje kawalerii i oddział zbiorczy Grupy Mozyrskiej. Siłom rosyjskim Polacy przeciwstawili 15 dywizji piechoty, 2 dywizje kawalerii i 2 brygady piechoty. Niestety, nie było żadnych odwodów. Polskie Naczelne Dowództwo opracowało plan bitwy, którego szczegóły dopracował Piłsudski z gen. Tadeuszem Rozwadowskim. Zdecydowano o koncentracji ponad sześciu dywizji polskich nad Wieprzem w rejonie Puław. Na siły polskie złożyło się w sumie 29 dywizji piechoty i 3 dywizje kawalerii, tj. około 190 000 żołnierzy.
Pomiędzy Dęblinem a Kockiem, za Wieprzem, zgrupowane zostały siły Grupy Manewrowej z 4. Armii. Koncentracja wojsk polskich przebiegła bez większych przeszkód. Położenie sił polskich dla całości planu bitwy było korzystne, ponieważ wojska nieprzyjaciela były rozrzucenie na dużej przestrzeni.
W dniu 13 sierpnia 1920 r. rozpoczęła się wielka Bitwa Warszawska, która składała się z trzech faz:
1. walk obronnych na przedmościu warszawskim na przedpolach Radzymina;
2. bitwy obronnej i manewru zaczepnego 5. Armii gen. W. Sikorskiego nad Wkrą;
3. uderzenia w dniu 16 sierpnia Grupy Manewrowej znad Wieprza i pościg.
14 sierpnia wojska działania zaczepne na linii Wkry rozpoczęła 5. Armia gen. W. Sikorskiego mając przed sobą siły sowieckich 4 i 15 Armii. W zażartej walce pod Modlinem wyróżniła się m.in. 18. DP gen. Franciszka Krajowskiego. Następnego dnia 17. Dywizja Piechoty wyruszyła z Modlina i wzdłuż osi na Nasielsk zaszła nieprzyjaciela od flanki. Rosjanie zostali wyrzuceni po ciężkiej walce za Wkrę. W dniu 16 sierpnia 5. Armia kontynuując natarcie zdobyła Nasielsk, Serock, Pułtusk, Ciechanów, Przasnysz oraz Mławę. Pobita 15. Armia wycofała się ku Narwi, zagrażając odcięciem wojsk bolszewickich, które zagalopowały się już nad Wisłę. Wielkim sukcesem polskim okazało się zdobycie Ciechanowa gdzie zdobyto sowiecką radiostację. Spowodowało to utratę łączności 4. Armii Sowieckiej z M. Tuchaczewskim, którego stanowisko dowodzenia znajdowało się w Mińsku Białoruskim. O świcie 16 sierpnia 1920 r. zgodnie z planami, Grupa Manewrowa składająca się ze związków taktycznych 3. i 4. Armii pod dowództwem J. Piłsudskiego rozpoczęła natarcie znad Wieprza na rozciągniętą w marszu z Brześcia nad Bugiem ku Wiśle na wysokości Maciejowic – Grupę Mozyrską. Nagłe i zdecydowane uderzenie było zupełnym zaskoczeniem dla Rosjan, mimo wszystko nie do końca pojmowali grozę zaistniałej sytuacji. Armia polska przechodziła do następnej fazy, okrążenia i zniszczenia sowieckich armii Frontu Północnego. Sukces zależał od szybkości piechoty polskiej. Od 16 do 25 sierpnia czołowe jednostki 2. Armii przeszły ok. 300 km. Bitwa na przedpolach Warszawy była operacją krótką, której efektem było rozbicie wojsk Tuchaczewskiego, atakujących stolicę Polski. Wojska bolszewickie zostały pokonane, jednak Północny Front rosyjski nie został do końca rozbity. Straty rosyjskie wyniosły 25 tysięcy zabitych i rannych oraz 66 tys. wziętych do niewoli. 45 tysięcy czerwonoarmistów zostało internowanych po przekroczeniu granicy niemieckiej. Zdobyto też 231 dział i 1023 ciężkie karabiny maszynowe oraz wiele innego sprzętu. Bolszewicy mimo klęski pod Warszawą, byli jeszcze groźni i należało się z nimi liczyć. Jeszcze Siemion Budionny dowodzący 1. Armią Konną pod koniec sierpnia wdarł się na Zamojszczyznę próbując przyjść z odsieczą wojskom Tuchaczewskiego. W dniu 31 sierpnia pod Komarowem doszło do ostatniej bitwy kawaleryjskiej. Pomimo posiadanej przewagi, 1. Armia Konna została zmuszona do odwrotu.
Lord d’Abernon, który obserwował zmagania Bitwy Warszawskiej, napisał:
„Gdyby Karol Młot nie powstrzymał ataku Saracenów pod Tours (…) Koranu nauczano by dziś w szkołach w Oksfordzie. (…) Gdyby Piłsudskiemu i Weygandowi nie udało się powstrzymać triumfalnego pochodu Armii Czerwonej w bitwie pod Warszawą, nie tylko chrześcijaństwo musiałoby doświadczyć niebezpiecznego odwrotu, ale na niebezpieczeństwo zostałoby wystawione już samo istnienie zachodniej cywilizacji”.
Adam Zamoyski autor książki „Warsaw 1920″, napisał:
„…a były w tej wojnie liczne momenty bohaterskie, dramatyczne i tragiczne, dziś niemal zapomniane, jak walka baterii śmierci pod Dytiatynem i bój w polskich Termopilach – Zadwórzu. Tylko kto o tym napisze? W oczach bolszewików była to wojna ideologiczna. Mordowano księży i ziemian, niszczono i plądrowano dwory i kościoły. Zabijano polskich oficerów. Ta wojna była zapowiedzią Katynia. Dzięki zwycięstwu w wojnie 1920r. Polacy mieli 20 lat wolności od komunizmu. W tym czasie stali się spójnym, obywatelskim i patriotycznym społeczeństwem, które okazało się zdolne nie tylko, by się obronić, ale i przekazać swoje wartości pomimo demoralizujących i potwornych warunków drugiej wojny światowej i czasów komunistycznych. Określenie „Cud nad Wisłą”, powtarzane jest na ogół bezmyślnie. Miało ono przecież deprecjonować Piłsudskiego jako Wodza Naczelnego. Tymczasem cudu nad Wisłą nie było”.
Proszę pooglądać:
Zdjęcia pochodzą ze stron:
www.przystanekhistoria.pl
www.ciekawostkihistoryczne.pl
https://jpilsudski.org/
https://www.polishclub.org/
Niepodległa – stulecie odzyskania niepodległości i odbudowy polskiej państwowości
Paweł Olejarczyk