----
W tym tygodniu zapraszamy Was do poznawania języka polskiego. Język ojczysty jest ważnym elementem kultury narodowej. Jest częścią każdego z nas. Jak powiedział wybitny językoznawca profesor Jerzy Bralczyk „język jest sposobem istnienia człowieka”.
Posługujemy się nim niemal od urodzenia, w nim myślimy, śnimy i wyrażamy nasze emocje i uczucia. On kształtuje naszą wyobraźnię i przechowuje nasze wspomnienia. Dlatego warto poznawać swój język ojczysty nie tylko na lekcjach w szkole.
Jak zwykle proponujemy wiele ciekawostek, piosenki, wiersze, filmiki i dobrą zabawę.
Więc „ucz, ucz, ucz się polskiego”…
POLSKI ALFABET
Nasz alfabet (jak większość alfabetów krajów europejskich) powstał na bazie alfabetu łacińskiego i obecnie składa się z 32 liter. Są jeszcze trzy dodatkowe litery: Q, V, X, które nie są zaliczane do polskiego alfabetu, ale używa się ich do zapisu wyrazów obcego pochodzenia i umieszcza się je w szeregowaniu alfabetycznym.
Dziewięć liter jest charakterystycznych tylko dla naszego języka. Są to litery, które mają tak zwane znaki diakrytyczne, czyli popularnie mówiąc: kreski, ogonki, kropki.
Czy potrafisz je wszystkie wymienić?
A to cały polski alfabet, dla tych, którzy chcą go sobie utrwalić.
JAK BRZMI NASZ JĘZYK?
Chrząszcz brzmi w trzcinie w Szczebrzeszynie. To słynne zdanie z wiersza Jana Brzechwy od lat jest testem sprawności językowej dla dzieci i dla tych, którzy chcą opanować polszczyznę. Nagromadzenie szeleszczących głosek sprawia obcokrajowcom uczącym się naszego języka sporo trudności.
Zobacz, jak poradzili sobie obcokrajowcy z wymową niektórych polskich słów:
TRUDNA POLSKA ORTOGRAFIA!
Ortografia to coś, co spędza sen z powiek wielu uczniom i osobom uczącym się języka polskiego. Nasze słowa są najeżone ch, h, ó, u, rz i ż. Jak to zapamiętać? Na pewno ten, kto czyta dużo książek ma mniej trudności z opanowaniem poprawnej pisowni ortograficznej. My proponujemy ortografię na wesoło: zaśpiewaj piosenkę o żółtej żabie, która żarła żur.
Łatwiej mówić, niż pisać, bo liter nie widać,
Nikt nie sprawdzi, czy w słowie nie schował się „byk”.
Lecz wystarczy dyktando, a zaraz się wyda,
Kto bałagan ma w głowie, kto porządek i szyk,
Rządek i szyk.
Więc pisz, pisz, pisz i myśl, myśl,
Ołówek gryź, uszami strzyż, uszami strzyż!
Żółta żaba żarła żur,
Piórnik porósł mnóstwem piór,
Rzęsa w rzece rzadka rzecz.
Słówka w głowie – błędy precz!
Halo, Hela! – W hucie huk,
Żółw ma czwórkę krótkich nóg.
Żuraw żubra żwawo żgnął,
Aż się dziób w ósemkę zgiął!
Giął, giął, giął, giął!
Inne piosenki na zapamiętanie reguł ortograficznych znajdziesz tutaj:
Ó czy u
Kiedy pisać rz
Wyrazy z ż
Historia chrapiącego niedźwiedzia, czyli kiedy pisać ch a kiedy h
ZABAWY I GRY SŁOWNE
Język służy nie tylko do komunikacji, ale również do zabawy.
Poznaj ciekawostki językowe:
PALINDROM – to wyrażenie, które czytane zarówno od lewej, jak i od prawej strony brzmi tak samo. Wiele wyrazów jest palindromami, na przykład: SOS, KAJAK, POTOP.
Istnieją też całe zdania palindromy, na przykład:
KOBYŁA MA MAŁY BOK.
ŁAPAŁ ZA KRAN, A KANARKA ZŁAPAŁ.
ANAGRAM – to wyraz powstały przez przestawienie liter innego wyrazu, na przykład:
KAT – TAK – AKT,
MASŁO – SŁOMA.
METAGRAM – to wyraz różniący się od innego tylko jedną literą (pierwszą lub dowolną inną), na przykład:
TRAWA – BRAWA, KOSA – KOZA, KULA – KURA
Oto znane od lat łamigłówki, gry i zabawy słowne. Do niektórych z nich potrzebne są kartka i długopis, do innych wystarczą tylko dobre chęci. Można bawić się samemu lub z kimś. Wzbogacają wiedzę, rozwijają i … są świetnym sposobem na nudę!
§ Łamigłówka oparta na anagramie – gdy przestawisz litery w wizytówkach tych dzieci, dowiesz się, jakie drzewo rośnie przed domem każdego z nich:
Przykład: CZESIA KATNOW → KASZTANOWIEC
OLA TOP →
JAN ZĘBIAR →
LENA CZYSZ →
EWA ZBIR →
§ Słowa ze słowa – potrzebne kartka i długopis, gra dla dwóch lub więcej osób
Jedna z osób podaje jakiś wyraz, wszyscy zapisują go na kartce, a następnie w określonym czasie starają się utworzyć z jego liter jak najwięcej nowych słów i zapisać je na kartce.
Przykład: ze słowa KRÓLEWNA można ułożyć KRÓL, KRA, RAK, LEW, LEN… i tak dalej.
Możesz zagrać też sam: ile słów ułożysz z wyrazu MANDARYNKA?
§ Łańcuch słów – można grać w wersję z zapisywaniem lub bez.
Zabawa polega na ułożeniu jak najdłuższego łańcucha, którego każdy następny wyraz zaczyna się na literę, na którą kończy się poprzednie słowo. Każdy z uczestników zapisuje na kartce swój własny łańcuch. Wygrywa ta osoba, która w określonym czasie ułoży dłuższy łańcuch. Wyrazy w łańcuchu nie mogą się powtarzać.
Przykład: KOMPUTER – ROWER – RYBA – ATLAS … i tak dalej.
W wersji bez zapisywania uczestnicy na zmianę podają wyrazy łańcucha, przegrywa ten, kto szybko nie potrafi podać właściwego słowa.
Zespół Wychowawców Świetlicy, foto: Pexels